خودروسازان و مردم، اسیر رانت‌خواری| عرضه خودرو در بورس کالا، کمر مافیا را خواهد شکست؟
به گزارش بورس نیوز، عرضه خودرو در بورس کالا با توجه به اوضاع اقتصادی کشور، شاید تنها راه خارج شدن خودروسازان و مصرف کنندگان از این گرداب باشد. خودروسازانی که با کاهش مقدار تولید و افزایش بی‌رویه هزینه‌ها دست و پنجه نرم میکنند و مانند یک مرده متحرک فقط با امید افزایش نرخ فروش محصولات به فعالیت ادامه می‌دهند؛ چرا؟ به دلیل نظاره‌گر بودن دولت و ضربه مهلک رانت‌خواران و دلالان به چرخه تولید، توزیع و فروش.
ورود خودرو به بورس کالا میتواند مزایایی برای خریداران و همچنین برای بازار خودرو به همراه داشته باشد؛ به‌خصوص در کشور ایران که مملو از دلال، رانت‌خوار و افراد سودجو است! افراد زیادی بر این باورند که واردات خودرو و ارزآوری به کشور بهترین راه برای نجات صنعت خودروسازی و جلب رضایت مردم است. در نظر داشته باشید که این نظریه زمانی کاملا درست است که کشوری توسعه یافته و یا حتی در حال توسعه روبرویمان باشد؛ زیرا با تعرفه گمرک، واردات محدود، طرح‌های مختلف تفکیک متقاضی و قیمت بالای خودروها که در ایران به دلیل نرخ ارز و شرایط اقتصادی خارج از توان مردم عادی است، واردات حداکثری قابل اجرا نمی‌باشد. در حال حاضر، بهترین روش برای بهبود وضعیت مالی خودروسازان، جلب رضایت متقاضیان و کمک به اقتصاد کشور از طریق حفظ منابع انسانی و چرخه تولید و مصرف، عرضه خودرو در بورس کالا است.
ایران خودرو و سایپا جمعا ۲۲۴ همت زیان انباشته دارند که مدیریت کاملا نادرست و تصمیمات غلط منجر به کاهش بهره وری، ریخت و پاش، اتلاف منابع و فرصت سوزی شده است؛ اما از طرف دیگر، بازار فروش هم آثار مخربی بر روی شرکت‌ها و اقتصاد کشور گذاشته است که به بورس کالا میتوان به دید یک فرصت نگاه کرد. خودروسازان طی سال‌های اخیر، با کاهش مقدار تولید مواجه شده‌اند و فقط با امید به افزایش نرخ فروش محصولات فعالیت میکنند که یکی از دلایل آن میتواند فروش ضعیف و اختلال در چرخه توزیع و فروش باشد. اگر خودرو مجددا در بورس کالا عرضه شود، یا بهتر بگوییم، اگر خودرو به صورت گسترده و با برنامه دقیق‌تر در بورس کالا عرضه شود، قطعا ضربه مهلکی به دلالان و رانت‌خواران وارد خواهد شد؛ زیرا سود‌های نامتعارف، ایجاد شکاف‌های اجتماعی، گسترش فساد و ترغیب جامعه به سمت کار‌های بی زحمت تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند.
واردات حداکثری، یعنی فرار از مشکل
به این راحتی که صحبت از واردات خودرو و تخته کردن درِ شرکت‌های خودروساز میشود نیست! بر اساس گزارشات تفسیری ۹ ماهه، تعداد ۳۳ هزار و ۲۷۹ نفر پرسنل مشغول کار در ایران خودرو و سایپا هستند که نه میتوان آن‌ها را در این شرایط اقتصادی تعدیل کرد و نه حجم کاریشان را به دنبال مقدار تولید کاهش داد. اتفاقا باید به جای کاهش هزینه ها، تعدیل نیرو و تمرکز بر روی واردات به فکر رشد مقدار فروش باشیم تا توسعه اتفاق بیفتد، وگرنه امید به رشد نرخ فروش به دنبال تورم و افزایش بهای تمام شده هیچ دردی را دوا نخواهد کرد. شاید با پاک کردن صورت مسئله موقتا راحت شویم، اما در بازه بلندمدت قطعا ضرر و زیان‌ها انباشته خواهند شد و ادامه فعالیت بسیار سخت خواهد بود. به همین خاطر، عرضه خودرو در بورس کالا تنها راه برای بهبود اوضاع صنعت و حتی کل اقتصاد کشور است که مردم را از سودجویی، رانت‌خواری و دلالی و همچنین کارشناسان را از قیمت‌های کشف نشده، عدم شفافیت و دسترسی کامل به اطلاعات نجات میدهد.
آربیتراژ ۲۰ تا ۵۰ درصدی، سود بی‌زحمت دلالان
دیگر اوضاع که از این بدتر نمیشود؟ مقدار تولید خودروسازان سال به شال کاهشی میشود و فقط به رشد نرخ فروش بسنده میکنند تا بتوانند صرفا مانند یک مرده متحرک فعالیت کنند و هزینه‌های اداری و تشکیلاتی را پرداخت کنند. پس، در این شرایط بهتر است زیاده‌خواهی را کنار گذاشته و عرضه خودرو در بورس کالا را با دید تقویت فروش و رفع کردن بسیاری از مشکلات، جدی بگیریم. از میانگین رشد ۵۰ درصدی نرخ فروش و تورم اسمی ۳۳ درصدی که بگذریم، نرخ خودرو در بازار آزاد ۲۰ تا ۵۰ درصد با درب کارخانه اختلاف دارد که نشان دهنده رانت خالص می‌باشد! قطعا دلیل اصلی مخالفت برخی از افراد خاص و مافیای خودرو با عرضه محصولات در بورس کالا همین مورد است.
رشد نرخ فروش محصولات که افتخار نیست، باید فکری به حال مقدار تولید کرد تا رشد و توسعه واقعی در شرکت‌ها صورت بگیرد، وگرنه زیاندهی بیش از پیش خواهد شد. آیا واقعا بورس کالا رقابت را از بین میبرد؟ تا حدودی بله؛ اما باید خاطر نشان کرد که در کشوری مثل ایران و با این شرایط اقتصادی و صنعت، تنها راه همین است. فکر کردن به اهداف بالا و رقابت با اقتصاد کشور‌های توسعه یافته بد نیست، اما در ایران مشکلات و چالش‌های سختی وجود دارد که باید از طریق راه‌های منطقی و واقع بینانه آن‌ها را حل کرد، آن هم تا جایی که امکان پذیر باشد نه به طور ۱۰۰ درصدی!
عرضه خودرو در بورس کالا بهترین راه نیست، اما از هیچ بهتر است
مگر همین الان که خودرو در سامانه یکپارچه و بازار آزاد عرضه میشود، رقابتی وجود دارد که نگران عرضه در بورس کالا باشیم؟ ۲۲۴ همت زیان انباشته، کاهش مقدار تولید و افزایش بی‌رویه هزینه‌های دو خودروساز مطرح کشور که دیگر ربطی به بورس کالا ندارد؛ پس چرا خودروسازان زیان سنگین به بار آورده و مردم ناراضی هستند؟ به نظر می‌آید با عرضه خودرو در بورس کالا بتوان مقدار تولید را افزایش داد و با ورود محصولات مختلف نیز، رقابت سالم و تنوع تولید ایجاد کرد که در اینصورت، کیفیت تولید و رضایت مشتریان افزایش خواهد یافت. البته این مزایا و اثرات مثبتی که شرح داده میشوند، به طور ۱۰۰ درصد و بی نقص اجرا نخواهند شد، اما از هیچ بهتر است و حداقل از بازار آزاد، قرعه کشی و سامانه یکپارچه سالم‌تر و استاندارد‌تر خواهد بود.
همین الان هم دیر است؛ باید بساط واسطه‌گری را جمع کرد!
عرضه خودرو در بورس کالا باعث میشود، سود نامتعارف دلالان و مافیا از بین برود و افزایش نرخ فروشی که در محصولات صورت می‌گیرد، فقط شرکت خودروساز و مردم را منتفع کند. همان که نوسان قیمت‌ها کاهش یابد و اطلاعات محصول قابل رصد و در دسترس همه باشد به خودی خود شاهکار است! چرا مافیا از این اتفاق نگران است؟ چون دیگر سود ویژه‌ای وجود نخواهد داشت و بساط واسطه گری و دلالی در چرخه تولید، توزیع و فروش خودرو جمع خواهد شد. در حالت کلی، شاید بورس کالا ابزاری باشد تا با استفاده از آن بتوان وضعیت مالی خودروسازان را بهبود بخشید و رضایت مصرف کنندگان را جلب کرد. ترکیه و برزیل جزو کشور‌هایی هستند که تجربه‌های موفق عرضه خودرو در بورس کالا را داشته‌اند و به نقل از دنیای خودرو نتایج این تجربه‌ها نیز قابل توجه بوده است.
هادی بهرامی _پژوهشگر بازار سرمایه
